BG-български език / CS-čeština / DA-dansk / DE-Deutsch / EL-ελληνικά / EN-English / ES-Español / ET-eesti / FI-suomi / FR-français / HR-hrvatski jezik / HU-magyar / IT-Italiano / LT-lietuvių kalba / LV-latviešu valoda / MT-Malti / NL-Nederlands / PL-Polszczyzna / PT-Português / RO-Română / SL-Slovenščina / SK-Slovenčina / SV-Svenska
Maidir le Scéim na bhFabhar Ginearálaithe (GSP) de chuid an AE
Ó 1971 i leith, tairgeann scéim GSP an AE rochtain níos éasca ar mhargadh an AE d'earraí a easpórtáiltear ó thíortha i mbun forbartha trí dheireadh a chur le taraifí iompórtála nó iad a laghdú go haontaobhach (i.e. ar bhonn neamhchómhalartach). Is é an réasúnaíocht taobh thiar den GSP rochtain níos éasca ar mhargadh an AE a thairiscint chun forbairt eacnamaíochta, shóisialta agus chomshaoil inbhuanaithe a chur chun cinn i dtíortha atá i mbun forbartha - go háirithe na cinn is leochailí - leis an bpríomhchuspóir an bhochtaineacht a laghdú.
Tá trí shocrú ar leith sa GSP le tíortha tairbhíocha agus leibhéil roghanna éagsúla:
- Soláthraíonn an GSP Caighdeánach i gcomhair tíortha ísealioncaim agus meánioncaim ísil baint dleachtanna custam go páirteach nó go hiomlán ar thuairim is dhá thrian de línte tharaife an AE. Tá 15 thír thairbhíocha sa socrú sin faoi láthair (2019).
- Laghdaíonn an socrú dreasachta speisialta i gcomhair forbairt inbhuanaithe agus rialachas maith (GSP+) na taraifí céanna go 0% le haghaidh tíortha "leochaileacha" ísealioncaim agus meánioncaim ísil a bhfuil 27 coinbhinsiún idirnáisiúnta a bhaineann le cearta an duine, cearta saothair, cosaint an chomhshaoil agus rialachas maith daingnithe agus á gcur i bhfeidhm acu. Faoi láthair tá 8 dtír thairbhíocha sa GSP+.
- An socrú Gach Ní Seachas Airm (EBA). Tá 48 tír thairbhíoch ann faoi láthair agus cuireann sé rochtain ar fáil do na tíortha is lú forbairt (LDCanna) ar mhargadh saor ó dhleacht agus saor ó chuóta le haghaidh a gcuid táirgí go léir seachas airm agus armlón.
Maidir le hathbhreithniú ar GSP an AE agus an staidéar seo
Rachaidh bunús reatha dlíthiúil an GSP, Rialachán ón gComhairle (AE) Uimh. 978/2012 an 25 Deireadh Fómhair 2012, in éag ag deireadh 2023. Mura n-achtaítear aon Rialachán nua GSP, scorfar an GSP Caighdeánach agus an GSP+, agus cuirfear "gnáth-tharaifí" an AE i bhfeidhm ar earraí iompórtáilte ó na tíortha tairbhíocha reatha; ní chuirfear ach an EBA i bhfeidhm i gcónaí. Ag brath ar an méid a easpórtálann tír thairbhíoch chuig an AE, d'fhéadfadh tionchar diúltach a bheith aige seo ar an bhfás, ar an bhfostaíocht agus ar an infheistíocht i dtíortha tairbhíocha.
Ba é tátal na meastóireachta meántéarma ar an GSP (a foilsíodh i nDeireadh Fómhair 2018), go bhfuil an creat reatha éifeachtúil den chuid is mó agus é ag cur a chuspóirí i bhfeidhm. D'admhaigh Parlaimint na hEorpa, freisin, i rún neamhreachtach ó Mhárta 2019, an tionchar dearfach ag an Rialachán GSP agus rinne roinnt moltaí i gcomhair a athbhreithnithe. Díríonn siad sin ar éagsúlú earraí onnmhairithe, níos mó béime a leagan ar chaighdeáin chomhshaoil a fheabhsú, caidreamh le páirtithe leasmhara agus monatóireacht níos fearr ar chur i bhfeidhm an GSP.
Ullmhóidh an Coimisiún Eorpach measúnú tionchair chun an tionchair atá ag roghanna beartais féideartha maidir le gnéithe éagsúla de rialachán nua GSP an AE ar eacnamaíocht, chúrsaí sóisialta, an gcomhshaoil agus ar chearta an duine a scrúdú. Tacaíonn staidéar a chuir cuibhreannas i bhfeidhm faoi stiúir BKP Economic Advisors, gnólacht taighde agus comhairliúcháin eacnamaíochta atá bunaithe sa Ghearmáin, leis an measúnú tionchair trí anailís a dhéanamh ar an ngá leis na roghanna éagsúla chun feabhais a d'éirigh as an obair mheastóireachta agus ar na buntáistí agus na míbhuntáistí coibhneasta.
Thosaigh an obair ar an staidéar i mí na Nollag 2019 agus leanfaidh sé ar feadh níos faide ná 10 mí. Réiteoidh an fhoireann trí phríomhthuarascáil, a fhoilseofar ar an láithreán gréasáin seo agus a phléifear le páirtithe leasmhara sula gcuirfear i gcrích iad.